02 lis Kto, jak i dlaczego ma działać dla klimatu?
Od kilku miesięcy rozpoczynam każdy odcinek podcastu słowami: „Po co to eko to podkast, w którym zastanawiamy się, co zrobić, żeby klimat stał się naszą wspólną sprawą”. Te same słowa umieściłam na stronie głównej WWW i czołówce w mediach społecznościowych. To pytanie towarzyszy mi nieustannie, płynie we krwi i zapoczątkowało decyzję o poważnym zobowiązaniu, jakim jest przejście z pracy na etacie na własną działalność gospodarczą. Pozwólcie, że teraz podsumuję elementy zawarte w tym „sloganie” bardziej rozbudowanym opisem. Czyli odpowiedziami na pytania „Kto ma działać dla klimatu?”, „O co chodzi ze zmianami klimatu?” i „Jak angażować?”.
KTO MA DZIAŁAĆ DLA KLIMATU?
TL;DR Wszyscy.
Za chwilę 28. Szczyt Klimatyczny, firmy posadziły rękami pracowników miliony drzew, używamy szamponów w kostce i patrząc wstecz – może wydawać się, że WOW, tyle się dzieje, jesteśmy na dobrej drodze, dzieją się rzeczy, których kilka lat temu nie widzieliśmy. Tak, dzieją się zmiany duże i małe, płynące z serca, kalkulacji, kompromisu. Ale nadal – to za mało!
– Nasz świat potrzebuje działań na rzecz klimatu na wszystkich frontach – wszystkiego, wszędzie i jednocześnie – mówi sekretarz generalny ONZ António Guterres.
To znaczy, że nie czas oglądać się na innych. Na Chiny, przyszłe pokolenia, Zarząd, który będzie się martwić, gdy będę na emeryturze, sąsiada.
Działać muszą:
Politycy – to oni ustalają ramy prawne, w jakich działa biznes, w jaki sposób w gospodarce „krąży pieniądz”. Ustalają, czy wsparcie jest kierowane do branż niszczących środowisko czy do tych, które działają z poszanowaniem planety. Od tych decyzji zależy to, czy wybory dobre dla środowiska będą dostępne dla zwykłego Kowalskiego.
Biznes – to on czerpał latami z zasobów Ziemi, które są skończone, on odpowiada za zdecydowaną większość emisji oraz zniszczenie środowiska. Zmiana biznesu może objąć cięcie emisji, nowe modele produkcji, ale też marketingu i sprzedaży (by sprzedawać mniej, lepszej jakości lub produkcję zamienić na usługę naprawy).
Wg badania Edelmana 82% badanych oczekuje od biznesu podejmowania działania na rzecz klimatu. 2 na 3 uważa też, że firmy wykonują średnio lub słabo swoje zobowiązania klimatyczne. Jeśli biznes to poprawi, ma potencjał, by zainspirować znaczące zmiany na dużą skalę.
NGO – to tutaj dzieje się praca u podstaw i kumulowany jest ogrom wiedzy; równocześnie NGO są często niedofinansowane, a ich członkowie wypalają się. Wg raportu Edelmana siła NGO tkwi w partnerstwie. 2 na 3 badanych uważa, że najlepszym sposobem zwiększenia wpływu NGO jest ścisła współpraca z korporacjami.
My – możemy działać lokalnie, lobbować za zmianami w firmach i zadawać markom trudne pytania; możemy edukować się i rozmawiać o swoich wyborach, by rosła społeczna akceptacja dla niezbędnych systemowych zmian. To ważne, by to co eko było normą, a nadmierna konsumpcja stała się społecznym obciachem.
O CO CHODZI Z TYM KLIMATEM?
O to, że delikatny system podtrzymujący życie na Ziemi został naruszony. Przez co cierpią i będą cierpieli oraz umierali ludzie i inne istoty. Co prowadzi do konfliktów o zasoby, migracji, rozchwiania zasad życia społecznego. Nic dobrego.
Wielu zmian nie zatrzymamy, ale ciągle mamy wpływ na to, by wybrać scenariusz możliwie dobrej przyszłości.
Zmiany klimatu są faktem. Klimatolodzy są co do tego zgodni. Konsensus naukowy wynosi wg najnowszych badań 99,9%. Stanowisko nauki w temacie opisują raporty IPCC. Oceny IPCC stanowią kluczowy wkład w międzynarodowe negocjacje dotyczące przeciwdziałania zmianie klimatu.
Najważniejszy wniosek z raportów IPCC to konieczność zatrzymania dalszego wzrostu temperatury Ziemi. Średnia temperatura na Ziemi już wzrosła o ponad 1°C w stosunku do temperatury sprzed rewolucji przemysłowej. W 2022 było to o 1,15°C więcej. Ograniczenie ocieplenia do 1,5°C (przyjęte cele polityczne) powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej oznacza, że emisje gazów cieplarnianych muszą zostać szybko zredukowane w nadchodzących latach, mniej więcej o połowę do 2030 r., i sprowadzone do zera do 2050 roku.
Co więcej… gazy cieplarniane to nie wszystko. System Ziemi składa się z wielu powiązanych ze sobą procesów, które utrzymują stabilność naszej planety lub – w przypadku zakłócenia – radykalnie zmieniają jej zdolność do zapewnienia środowiska nadającego się do zamieszkania. Badania opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie naukowym Nature pokazują, że 7 z 8 granic ważnych dla nas systemów zostało już przekroczonych. Mowa o granicach klimatu, różnorodności biologicznej, wody pitnej i różnych rodzajów zanieczyszczeń powietrza, gleby i wody.
Zatrzymanie emisji gazów cieplarnianych wymaga zmiany sposobu, w jaki żyjemy i prowadzimy gospodarki, co oznacza równoczesne zmiany wszystkich branż. Co oznacza opór – biznesu, lobby „tego, jak było do tej pory” oraz nasz opór mentalny, bo zmiany uderzają w pewien komfort i stare przyzwyczajenia.
Nauka dostarcza informacji o tym, co i jak należy zrobić, by uniknąć najgorszych scenariuszy. Potrzeba przyspieszonych i ambitnych działań – wszystkich, wszędzie, na raz!
JAK ANGAŻOWAĆ WOKÓŁ KLIMATU?
Tu i teraz, w Polsce w 2023 roku? Niech pomogą w tym aktualne badania od Fundacji Pole Dialogu „Nowy negacjonizm klimatyczny. Jak populizm kształtuje nasze myślenie o walce ze zmianami klimatu”.
Wg sondażu CBOS z 2023 r. ponad połowa polskiego społeczeństwa zadeklarowała, że obawia się zmian klimatycznych, z czego 12% osób w bardzo dużym stopniu, a 40% w dość dużym. Zaniepokojonych mało lub wcale jest po około 10%. Bardziej świadome są kobiety i osoby z wyższym wykształceniem.
Wg badań tylko 11% Polaków uznaje zmianę klimatu za NAJpoważniejszy problem zagrażający światu, podczas gdy unijna średnia wynosi 18%.
Bardziej optymistyczny jest trend – w ciągu ostatnich dwunastu lat nasz pogląd na kwestie klimatu ewoluował i odsetek uważających jego zmiany za jedno z największych zagrożeń dla współczesnej cywilizacji zwiększył się w Polsce z 15% do 26% (CBOS 2021).
Na co kłaść nacisk, by mieć więcej rąk na pokładzie? Odpuścić skrajnych denialistów, ponieważ nie ma ich wielu. Lepiej skupić się na obecności i podatności na narracje opóźniające działania proklimatyczne (a więc takie narracje, które akceptują fakt zmian klimatycznych, ale podważają sens transformacji energetycznej lub polityki klimatycznej), np.:
• Polski nie stać na odejście od węgla
• Politycy nigdy nie zrobią nic na poważnie dla klimatu
• Ludzi takich jak Pan|i nie stać na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym
• Postęp naukowy i technologiczny jest jedyną szansą na zahamowanie zmian klimatu.
Takie narracje to obecnie największy problem w Polsce – mówią autorzy badania. Na nich należy się skupić!
Jakim językiem mówić?
Badania wykazały również, że język inwestycji i indywidualnych korzyści jest najlepszym sposobem na prezentację polityki klimatycznej.
Co jeszcze? Inne badania, skupione wprost na komunikacji zmian klimatycznych, podkreślają, by do danej grupy mówiła osoba / organizacja, której ludzie ufają, która jest „jednym z nas”. To duże pole do działania dla instytucji, marek, osób indywidualnych z różnych światów (młodych, starszych, wierzących i niewierzących, buntowników i spokojnych, celebrytów i „normalsów”).
Jakie działania wynikają z tej misji? Zapoznaj się z zakładką WSPÓŁPRACA.
Źródła:
2022 EDELMAN TRUST BAROMETER SPECIAL REPORT TRUST AND CLIMATE CHANGE: https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2022-11/2022%20Edelman%20Trust%20Barometer%20Special%20Report%20Trust%20and%20Climate%20Change%20FINAL_0.pdf
WZROST TEMPERATURY OBECNY: https://public.wmo.int/en/media/press-release/wmo-annual-report-highlights-continuous-advance-of-climate-change
KONSENSUS NAUKOWY: https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/ac2966
IPCC HISTORIA: https://www.ipcc.ch/about/history/
OGRANICZENIE TEMPERATURY: https://climateactiontracker.org/global/temperatures/
IPCC ROZWIĄZANIA: https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/about/frequently-asked-questions/keyfaq5
POROZUMIENIE PARYSKIE: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/climate-change/paris-agreement/
GRANICE PLANETARNE: https://earthcommission.org/wp-content/uploads/2023/05/Nature_Safe-and-just-Earth-system-boundaries.pdf
POLE DIALOGU: https://poledialogu.org.pl/wp-content/uploads/2023/09/Nowy-Negacjonizm-Klimatyczny_raport_PL.pdf