W tym odcinku posłuchasz rozmowy z młodym aktywistą klimatycznym z Górnego Śląska. Jak trzyma się Młodzieżowy Strajk Klimatyczny po dwóch latach „pandemicznego” wyciszenia? Jak czuje się osoba, dorastająca w wizji końca świata? Czy trudno mówić o klimacie w regionie węglowym? Między innymi o tym rozmawiam z Beniaminem Bożkiem. Słuchajcie i podawajcie dalej!
Po co aktywista klimatyczny idzie do polityki? Partyk Białas (Po co to eko, odc. 21)
W tym odcinku rozmawiam z osobą, która przeszła z aktywizmu do polityki. Patryk Białas zaczynał jako działacz w Polskim Alarmie Smogowym – dziś jest radnym miasta Katowice. Co zmotywowało go do zmiany? Jak odnajduje się w polityce samorządowej? Jeśli walczysz o lepszy klimat i szukasz w tym obszarze sprawczości, to może być odcinek dla ciebie. Zapraszam.
Co po węglu? Co mówią górnicy o klimacie, transformacji i przyszłości? Paulina Sobiesiak-Penszko (Po co to eko, odc. 20)
Polska jest uzależniona od węgla – 70% produkowanej energii pochodzi z węgla kamiennego i brunatnego. Polityka i prawo UE zobowiązuje nas do szybkiego odejścia od niego i zastąpienia węgla (i gazu) czystymi źródłami energii. Instytut Spraw Publicznych na początku tego roku zbadał nastroje i opinie górników (nie związków zawodowych!) w trzech regionach: Górny Śląsk, Bełchatów, Wielkopolska. Efektem tych badań jest interesujący raport i wnioski: brak zaufania górników do rządu i zgoda większości (ponad 60%) badanych, że odwlekanie odejścia od węgla przez rząd pogarsza sytuację górników w Polsce a koszty szkód związanych ze zmianami klimatu są wyższe niż koszty zielonej transformacji.
Zapraszam do rozmowy z autorką badania, socjolożką, dr Pauliną Sobiesiak-Penszko.
Jak wygląda walka ze smogiem na Górnym Śląsku? Wojciech Szczypka, Gierałtowicki Alarm Smogowy (Po co to eko, odc. 19)
Uwaga! Rusza nowa seria w moim podcaście – „O klimacie ze Śląska”. Poznacie w niej ciekawe osoby, które opowiedzą wam, jak wygląda transformacja regionu od środka. Chcę pokazać, że Górny Śląsk ma więcej twarzy niż „ci roszczeniowi górnicy” i te „dzieci z Rybnika z węglem znalezionym we krwi”, a zielona transformacja to nie jest coś, co wydarzy się poza historią i kulturą regionu.
Na dobry początek zapraszam do Gierałtowic, górnośląskiej wsi między Gliwicami, Rudą Śląską a Knurowem. Od 5 lat działa tutaj Gierałtowicki Alarm Smogowy. W tej chwili tworzą go Asia Wiaterek, Maciej Kwaśniewski i Wojciech Szczypka. Wojtek od początku jest liderem grupy i to on opowiada w odcinku o działaniach i (moim zdaniem rewelacyjnych) efektach pracy swojego zespołu (a tak naprawdę całej społeczności). Jestem pewna, że ten odcinek to „kopalnia” inspiracji dla każdej zaangażowanej w kwestie klimatu, a na pewno walki ze smogiem, osoby.
Poniżej kilka cytatów z rozmowy:
Okazało się, że jest to środowisko zdominowane przez 30-latków z dziećmi – dzieci są głównym motywem działania ludzi w Alarmie Smogowym.
Wojciech Szczypka o dołączeniu do Polskiego Alarmu Smogowego
Początkowo widać było bardzo dużą nieufność. Myślę, że część osób traktowało nas jak obcą agenturę, która chce wojować z kopalniami. Reakcji pozytywnych było jakieś 60%, 40% negatywnych. Z czasem reakcje się zmieniały – powiedziałbym, że 90% pozytywnych, 10% negatywnych.
Wojciech Szczypka o reakcji społeczności Gierałtowic na założenie lokalnego Alarmu Smogowego
Celami, które stawialiśmy sobie od początku, były: świadomość, świadomość, świadomość i ramy finansowania wymiany kotłów.
Wojciech Szczypka o celach Gierałtowickiego Alarmu Smogowego
CD cytatu:
Ważne było dla nas to, by stacje badania jakości powietrza znalazły się w każdym sołectwie – żebyśmy po pierwsze widzieli, jakie jest zanieczyszczenie, a nie musieli patrzeć na Zabrze, Gliwice i Rybnik, i zastanawiać się, gdzie jesteśmy. A drugim celem było zwiększyć dotacje na wymianę kotłów. Ten temat podjęliśmy już w pierwszym miesiącu naszej działalności. Rokrocznie pula dotacji dla mieszkańców była niewystarczająca, Ludzie składali wnioski i byli przesuwani na kolejny rok. To udało się zmienić. Dzięki naszym staraniom dotacje [na wymianę kotła] wynoszące początkowo 2-2,5 tysiąca wzrosły do 5-6-7 tys zł. Pula, która na początku wynosiła 75 tys.zł, w zeszłym roku wynosiła 1,5 mln. W związku uchwałą antysmogową walczyliśmy jak lwy. Już pół roku wcześniej tłumaczyliśmy wójtowi, że to będzie bardzo ważne, bo będzie dużo więcej chętnych i to się udało. Nikt nie odszedł z kwitkiem. Wszyscy, którzy zaaplikowali dostali dofinansowania.
Zostało nam 24% kotłów do wymiany, jesteśmy już poniżej tysiąca. Na ostatniej rozmowie z wójtem Gierałtowic stwierdziliśmy, że „OK, zaczynamy widzieć metę”.
Wojciech Szczypka o efektach pracy Alarmu Smogowego w Gierałtowicach
Dzieci same w sobie nie mają kotłów, same ich nie wymienią. Ale kiedy one będą przekonane, że to ważny temat, podejmą go. Zagadają do rodziców, babci, dziadków.
Wojciech Szczypka o współpracy ze szkołami
CD cytatu:
Cztery lata temu zaopatrzyliśmy chętne nauczycielki w karty pracy i łącznie 1007 dzieci w gierałtowickich szkołach miało lekcje o smogu. Za naszą namową nauczycielki zgodziły się też przygotować laurki – podziękowania dla osób, które wymieniły kotły. Jedno sołectwo zrobiło aniołki na kawałkach drewna, to było piękne. Chodziło nam o to, że dzieci są, mogą i powinny być wdzięczne, że oddychają czystym powietrzem dzięki indywidualnym decyzjom tych osób.
Osobiście lubię porównywać tę sytuację do palenia papierosów. W latach 50., 60., 70., nawet 80. wiele było imprez rodzinnych z papierosami. Dzieci biegały sobie i wtedy też nikt nie myślał o szkodliwości substancji w papierosach np. benzo(a)pirenu.
Wojciech Szczypka o paleniu śmieciami i w kopciuchach a zdrowiu dzieci
CD cytatu:
Natomiast świadomość się zmieniła. Teraz jest to obciachem i ktoś by się spotkał z ostracyzmem, gdyby chciał przy dzieciach zapalić. Mamy nadzieję, że powoli będziemy w miejscu, że takim obciachem będzie palenie – śmieciami to na pewno – ale też palenie w starym kotle, który emituje dużo trujących substancji i pyłów zawieszonych.
Nie ukrywam, fakt, że jest to gmina o tradycjach górniczych – jest tu sporo pracowników kopalni czy emerytów kopalnianych – ma znaczenie. Jest większy sceptycyzm wobec naszych działań działań. Podszyty przekonaniem, że w działaniach antysmogowych chodzi tak naprawdę o to, żeby zajechać polskie górnictwo, i tyle.
Wojciech Szczypka o odbiorze Alarmu Smogowego w społeczności
CD cytatu:
Staramy się pokazywać, że nie o to chodzi. Mam świadomość transformacji energetycznej, przy zużyciu węgla na obecnym poziomie to się nie zmieni z roku na rok, ani nawet z pięciu na pięć lat. Dlatego staramy się akcentować, że to na czym nam szczególnie zależy, to odejście od tych najbardziej szkodliwych kotłów. Nawet przejście na ekogroszek to 90% mniejsze emisje niż w kopciuchu zasypowym. Pellet 95%, gaz 99,7%, pompa ciepła 100%.
Jako uzupełnienie rozmowy
Miejsca, o których wspominamy w odcinku:
- Webinar HEAL Polska i Rodzice dla Klimatu: https://www.facebook.com/HEALPolska/videos/590880099394215
- FB Gierałtowicki Alarm Smogowy: https://www.facebook.com/GieraltowickiAlarmSmogowy/
- www.smoglab.pl
dr Wojciech Szczypka – Doświadczony lider zespołów i manager projektów społecznych i biznesowych. Od 9 lat kieruje zespołami ludzkimi w branży usług finansowych oraz IT (obecnie w Future Processing S.A.). Od blisko 20 lat zaangażowany w społeczne projekty o charakterze ekologicznym, religijnym i charytatywnym w Krakowie i na Śląsku, a także w rozwój innych liderów. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk politycznych, zainteresowany wspieraniem innowacyjności, ekonomią behawioralną oraz przywództwem opartym na zaufaniu. Mąż i ojciec trójki dzieci, radny sołecki w Gierałtowicach i członek Polskiego Alarmu Smogowego.
Jak mówić o klimacie, by zachęcać do działania? (Po co to eko, odc. 18)
Ile ja się w życiu zastanawiałam, jak mówić o klimacie tak, by nie zrażać ludzi, ale zachęcać do działania. Korzystając z jesiennego okresu zadumy, pomyślałam, że podzielę się tym, do czego doszłam przez ostatnie kilka lat i usiadłam przed mikrofonem solo.
W tym odcinku będzie o nadziei, maszynie do szycia i powrotach z przyszłości. O pokrętnych ścieżkach naszego mózgu i tym, co nas motywuje do przekuwania wiedzy w działanie. Dzielę się wnioskami naukowców o tym, jak skutecznie komunikować zmiany klimatu, a dla lepszego zobrazowania mówię o wszystkim, co mnie samą motywuje do zmiany swojego życia na trochę bardziej „eko”. Odcinek solo, długo się zbierałam, by znów taki nagrać 🙂
Jeśli chcesz o nim pogadać, zapraszam na IG: @martazwolinskaa lub marta@pocotoeko.pl … A jeśli chcesz i masz możliwość wspierać rozwój tego podcastu tu jest taka opcja:
https://patronite.pl/pocotoeko
Źródła i więcej w:
- Komunikacja Kryzysu Klimatycznego: https://climate-xchange.org/communicating-the-climate-crisis/
- Komunikacja Kryzysu Klimatycznego: https://climatecommunication.yale.edu/publications/
- Dysonans poznawczy: https://pl.wikipedia.org/wiki/Dysonans_poznawczy
- Budżet węglowy – animacja (tu akurat wiadro, nie wanna): https://www.youtube.com/watch?v=aD0EgwohZwg
- Kurzgesaght o klimacie: https://www.youtube.com/results?search_query=climate+kurzgesaght
- Świetne źródło wiedzy: https://ourworldindata.org/explorers/climate-change
Co zrobić, by zbiorkom był „great again”? Michał Wolański (Po co to eko, odc. 17)
Dziś 22 września, Dzień Bez Samochodu. Zapraszam do posłuchania rozmowy z dr Michałem Wolańskim, naukowcem ale też praktykiem w zakresie zrównoważonej mobilności. Będzie o tym, dlaczego SUVy są tak popularne, o eko marketingu kierowanym do dzieci i ich rodziców, o dotacjach na inwestycje, które łatwo się rozlicza, o tym przed jakimi wyzwaniami stoją samorządy i o potencjalnej zapaści transportu publicznego.
Polecam ten odcinek szczególnie samorządowcom, miejskim aktywistom i aktywistkom oraz osobom, które pracują w PR i marketingu, bo i to tym dużo mówimy.
O moim rozmówcy:
Michał Wolański Doktor nauk ekonomicznych, związany z Instytutem Infrastruktury Transportu i Mobilności Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH). Ma doświadczenie w realizacji projektów doradczych na zlecenie takich podmiotów jak Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny, Biuro Analiz Sejmowych, Komisja Europejska, przewoźnicy, samorządy różnego szczebla. Współpracuje również ze Związkiem Powiatów Polskich, Związkiem Miast Polskich i Izbą Gospodarczą Komunikacji Miejskiej.
Więcej na michalwolanski.pl